Rozpoczęcie działalności gospodarczej to kluczowy moment, który wiąże się z koniecznością załatwienia wielu formalności oraz spełnienia obowiązków podatkowych i ubezpieczeniowych. Przy wyborze formy opodatkowania, przedsiębiorcy uwzględniają nie tylko zobowiązania podatkowe, ale także zobowiązania wobec ZUS, w tym składkę zdrowotną. Jej wysokość jest uzależniona od wybranej formy opodatkowania i w przypadku opodatkowania skalą podatkową lub podatkiem liniowym wylicza się ją na podstawie dochodu z miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym składka jest ustalana. W związku z tym pojawia się pytanie, czy przedsiębiorca, który rozpocznie działalność w styczniu 2024 roku na skali podatkowej lub liniowym podatku, musi zapłacić składkę zdrowotną?
Ile wynosi składka zdrowotna na skali podatkowej/ podatku liniowym?
Składka zdrowotna dla przedsiębiorców prowadzących działalność na skali podatkowej lub podatku liniowym obliczana jest na podstawie dochodu z poprzedniego miesiąca. Od tej kwoty odejmujemy składki społeczne (jeśli nie zostały już odliczone w kosztach) i mnożymy wynik przez odpowiednią stawkę:
- 9% dla skali podatkowej
- 4,9% dla podatku liniowego.
WAŻNE!
Składka zdrowotna nie może być niższa niż minimalna składka, która od stycznia 2025 będzie liczona od podstawy, którą stanowi 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku składkowym. Jej wysokość to 9% ze wspomnianej podstawy.
W przypadku składki zdrowotnej należy zaznajomić się z pojęciem roku składkowego. Co to jest zatem rok składkowy i czym różni się od roku podatkowego?
WAŻNE!
Rok składkowy to okres, za który rozlicza się składki zdrowotne. W przypadku skali i liniówki nie pokrywa się on z rokiem podatkowym. Dla przedsiębiorców na skali i liniówce rok składkowy trwa od lutego do stycznia następnego roku.
Można zatem wskazać, że w uproszczeniu, rok składkowy za:
- 2024 rok rozpoczął się w lutym 2024 i zakończy się w styczniu 2025,
- 2025 rok rozpocznie się w lutym 2025 i będzie trwać do stycznia 2026.
WAŻNE!
Rozpoznanie roku składkowego jest istotne dla celów rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2024 rok będzie obejmować ww. miesiące i będzie mieć miejsce w deklaracji ZUS DRA/ RCA za kwiecień 2025 roku.
W styczniu 2025 roku minimalna składka zdrowotna będzie wynosić 381,78 zł. Natomiast od lutego 2025 minimalna składka będzie wynosić 314,96 zł, bowiem minimalne wynagrodzenie od stycznia 2025 będzie wynosić 4666 zł. Zatem wyliczenie minimalnej składki zdrowotnej wykazywanej od deklaracji ZUS DRA/RCA za luty 2025 jest następujące: (75% * 4666 zł) * 9% = 3499,50 zł * 9% = 314,96 zł.
WAŻNE!
Jeśli nie mamy zatrudnionych pracowników, wówczas składkę zdrowotną wykazuje się w części DRA deklaracji. Natomiast w przypadku zatrudnianych pracowników, składkę zdrowotną przedsiębiorcy wykazuje się na raporcie imiennym RCA za przedsiębiorcę.
Gdzie zatem wykazać dane w zakresie miesięcznej składki zdrowotnej w deklaracji składanej do ZUS?
- Brak zatrudnionych w ramach działalności
W przypadku braku zatrudnionych dane w zakresie miesięcznej składki zdrowotnej wykazuje się na formularzu ZUS DRA bloku XI. Forma opodatkowania obowiązująca w danym miesiącu oraz przychód i dochód z działalności gospodarczej dla celów wyliczenia składki miesięcznej na ubezpieczenie zdrowotne.
Przy opodatkowaniu skalą podatkową dane wykazuje się polu 01. Forma opodatkowania: zasady ogólne – podatek według skali, gdzie w polu:
- 02. Kwota dochodu uzyskanego w miesiącu bezpośrednio poprzedzającym miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie – wskazuje się dochód uzyskany za miesiąc poprzedzający miesiąc wyliczenia składki.
- 03. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne – wskazuje się kwotę od jakiej naliczana jest składka zdrowotna, czyli dochód a jeśli uzyskany dochód spowodowałby, że składka byłaby niższa niż minimalna to wskazuje się kwotę 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie:
- 3181,50 zł w deklaracji ZUS DRA za styczeń 2025,
- 3499,50 zł w deklaracji ZUS DRA od lutego 2025.
- 04. Kwota należnej składki – wskazuje się kwotę wyliczonej składki.
Przy opodatkowaniu podatkiem liniowym dane wykazuje się w polu 05. Forma opodatkowania: zasady ogólne – podatek liniowy gdzie w polu:
- 06. Kwota dochodu uzyskanego w miesiącu bezpośrednio poprzedzającym miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie – wskazuje się dochód uzyskany za miesiąc poprzedzający miesiąc wyliczenia składki.
- 07. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne – wskazuje się kwotę od jakiej naliczana jest składka zdrowotna, czyli dochód a jeśli uzyskany dochód spowodowałby, że składka byłaby niższa niż minimalna to wskazuje się kwotę 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie:
- 3181,50 zł w deklaracji ZUS DRA za styczeń 2025,
- 3499,50 zł w deklaracji ZUS DRA od lutego 2025.
- 08. Kwota należnej składki – wskazuje się kwotę wyliczonej składki.
- W ramach działalności są zatrudnieni
W przypadku zatrudnionych dane w zakresie miesięcznej składki zdrowotnej wykazuje się w raporcie imiennym za przedsiębiorcy ZUS RCA bloku III. E. Forma opodatkowania obowiązująca w danym miesiącu oraz przychód i dochód z działalności gospodarczej dla celów wyliczenia składki miesięcznej na ubezpieczenie zdrowotne.
Przy opodatkowaniu skalą podatkową dane wykazuje się polu 01. Forma opodatkowania: zasady ogólne – podatek według skali, gdzie w polu:
- 02. Kwota dochodu uzyskanego w miesiącu bezpośrednio poprzedzającym miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie – wskazuje się dochód uzyskany za miesiąc poprzedzający miesiąc wyliczenia składki.
- 03. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne – wskazuje się kwotę od jakiej naliczana jest składka zdrowotna, czyli dochód a jeśli uzyskany dochód spowodowałby, że składka byłaby niższa niż minimalna to wskazuje się kwotę 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie:
- 3181,50 zł w deklaracji ZUS DRA za styczeń 2025,
- 3499,50 zł w deklaracji ZUS DRA od lutego 2025.
- 04. Kwota należnej składki – wskazuje się kwotę wyliczonej składki.
Przy opodatkowaniu podatkiem liniowym dane wykazuje się w polu 05. Forma opodatkowania: zasady ogólne – podatek liniowy gdzie w polu:
- 06. Kwota dochodu uzyskanego w miesiącu bezpośrednio poprzedzającym miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie – wskazuje się dochód uzyskany za miesiąc poprzedzający miesiąc wyliczenia składki.
- 07. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne – wskazuje się kwotę od jakiej naliczana jest składka zdrowotna, czyli dochód a jeśli uzyskany dochód spowodowałby, że składka byłaby niższa niż minimalna to wskazuje się kwotę 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie:
- 3181,50 zł w deklaracji ZUS DRA za styczeń 2025,
- 3499,50 zł w deklaracji ZUS DRA od lutego 2025.
- 08. Kwota należnej składki – wskazuje się kwotę wyliczonej składki.
Zapłata składki zdrowotnej przy rozpoczęciu działalności w styczniu 2025 na skali lub liniówce
Rozpoczynając działalność gospodarczą w styczniu 2025 roku, niezależnie od wybranej formy opodatkowania (skala podatkowa czy podatek liniowy), przedsiębiorca jest zobowiązany do opłacenia składki zdrowotnej. Nie ma tu znaczenia, że w grudniu 2024 roku przedsiębiorca nie uzysakł dochodu z uwagi na brak prowadzonej w tym okresie działalności.
WAŻNE!
Należna w tym przypadku za styczeń 2025 roku będzie minimalna składka zdrowotna 286,34 zł.
Co to oznacza w praktyce?
- Deklaracja ZUS DRA
Należy złożyć deklarację ZUS DRA, w której deklaruje się wysokość dochodu (nawet jeśli wynosi zero) oraz należną składkę zdrowotną.
- Termin płatności
Składkę za styczeń 2025 roku należy wpłacić do 20 lutego 2025 roku na indywidualny numer rachunku składkowego (NRS).
- Konsekwencje nieopłacenia:
Nieopłacanie składek zdrowotnych grozi konsekwencjami prawnymi, takimi jak:
- jeśli spóźnisz się z płatnością, mogą zostać naliczane odsetki,
- w przypadku zaległości ZUS może wszcząć postępowanie windykacyjne,
- nieopłacanie składek może skutkować utratą niektórych uprawnień, np. do świadczeń zdrowotnych.
Ile wynosi składka zdrowotna na ryczałcie?
Składka zdrowotna na ryczałcie obliczana jest na podstawie przychodu uzyskanego narastająco od stycznia danego roku. Od przychodu podlegają odliczeniu składki społeczne opłacone w danym roku. Wysokość składki zdrowotnej wynosi 9% podstawy jej wymiaru i jest zależna od progu, w którym znajduje się przychód uzyskany w bieżącym roku:
- przychód do 60 000 zł – podstawę stanowi 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału 2024,
- przychód do 300 000 zł – podstawę stanowi 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału 2024,
- przychód powyżej 300 000 zł – podstawę stanowi 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału 2024.
WAŻNE!
Przeciętne wynagrodzenie z IV kwartału 2024 ogłasza GUS. Co do zasady dane te powinny zostać podane do wiadomości do 20 stycznia 2025 roku.
Co do zasady na ryczałcie możliwe jest naliczane składki zdrowotnej:
- na podstawie przychodu uzyskanego w bieżącym roku,
- lub na podstawie przychodu uzyskanego w roku poprzednim – przy czym sposób ten nie dotyczy przedsiębiorców, którzy rozpoczynają działalność w danym roku lub prowadzili działalność w poprzednim roku lecz krócej niż pełne 12 miesięcy.
WAŻNE!
W przypadku ryczałtu rok składkowy pokrywa się z rokiem podatkowym, czyli od stycznia do grudnia. Po zakończeniu roku składkowego będzie mieć miejsce roczne rozliczenie składki zdrowotnej. W rocznym rozliczeniu składki przedsiębiorca ustala w jakim progu finalnie znalazł się uzyskany przychód oraz jaką opłacił składkę zdrowotną. Z kolei należna składka zdrowotna za dany rok to składka z danego progu pomnożona przez ilość miesięcy, w jakich przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniu.
Może zatem okazać się, że wyjdzie dopłata, bowiem za ilość miesięcy, w których to przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu należna jest miesięczna składka z tego progu, w którym finalnie znalazł się przychód. Jeśli zatem będzie miała miejsce sytuacja, że przez pierwsze miesiące opłacamy składkę z I progu, a łącznie uzyskany przychód za dany rok będzie w II bądź III progu, to do dopłaty będzie różnica pomiędzy łączną należną składką a sumą wpłaconych składek za dany rok.
Zapłata składki zdrowotnej przy rozpoczęciu działalności w styczniu 2025 na ryczałcie
Rozpoczynając działalność na ryczałcie przedsiębiorca będzie opłacać składkę zdrowotną zgodnie z przychodem uzyskanym w styczniu. W zależności od tego, w którym z progów znajdzie się przychód, wyjdzie należna składka do zapłaty.
Analogicznie jak przy opodatkowaniu skalą czy liniówką pierwszą składaną deklaracją będzie deklaracja ZUS DRA/ RCA (jeśli zatrudnieni będą pracownicy) za styczeń 2025, której termin złożenia i opłacenia składek przypada do 20 lutego 2025 roku. Składki należy wpłacić wpłacić na indywidualny numer rachunku składkowego (NRS).
