Wprowadzone od 2025 roku zmiany w zakresie składki zdrowotnej, dotyczące wyłączenia przychodów ze sprzedaży środków trwałych, są korzystne dla wielu przedsiębiorców. Ale czy dla wszystkich? W artykule omówimy, dlaczego zmiana w zakresie tych regulacji nie będzie korzystna dla każdego! Wskażemy także, czy mimo zmian jest możliwość doliczenia przychodów i odliczenia kosztów w związku ze sprzedażą środków trwałych oraz kiedy jest to korzystne rozwiązanie.
Składka zdrowotna od sprzedaży środków trwałych – regulacje obowiązujące do 31 grudnia 2024
Aby przybliżyć charakter zmian w zakresie wyłączenia przychodów ze sprzedaży środków trwałych, warto zwrócić uwagę, jakie regulacje obowiązywały do 31 grudnia 2024 roku.
Miesięczną podstawę wyliczenia składki zdrowotnej na skali podatkowej, podatku liniowym i przy IP BOX wskazuje art. 81 ust. 2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z którym: “Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoba, o której mowa w ust. 2, wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka (…)”.
Dochód ten wylicza się następująco:
- Składki społeczne odliczasz w zaliczce na podatek dochodowy
Jeżeli składki społeczne odliczasz bezpośrednio w zaliczce na podatek, to wzór na wyliczenie podstawy składki zdrowotnej jest następujący:
dochód narastająco – suma dochodów za poprzednie miesiące – (opłacone składki społeczne, które nie są ujęte jako koszt w KPiR – odliczone w poprzednich miesiącach składki społeczne nieujęte jako koszt w KPiR)*
*parametr występuje wyłącznie w przypadku gdy składki społeczne odliczane są bezpośrednio w zaliczce na podatek.
- Składki społeczne odliczasz w kosztach
Jeżeli składki społeczne ujmowane są jako koszt w KPiR, to wzór na wyliczenie podstawy składki zdrowotnej jest następujący:
dochód narastająco – suma dochodów za poprzednie miesiące
WAŻNE!
Przy wyliczaniu dochodu dla celów składki zdrowotnej nie ujmuje się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy o PIT, czyli mowa tu o:
- dochodach uzyskanych z działalności prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie specjalnego zezwolenia,
- dochodach z działalności osiągniętych z realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu, o której mowa w ustawie o wspieraniu nowych inwestycji,
- przychodach zwolnionych z opodatkowania w związku z tzw. ulgą na powrót oraz ulgą rodzina 4+ przychody z działalności uzyskane przez podatnika po ukończeniu 60. roku życia w przypadku kobiety i 65. roku życia w przypadku mężczyzny, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł
– zatem wymienione powyżej przychody mimo, że są nieopodatkowane na gruncie PIT, podlegają ujęciu w podstawie wyliczenia składki zdrowotnej.
Regulacje w zakresie nowej składki zdrowotnej, które obowiązują od stycznia 2022 roku wprowadziły obowiązek opłacania składki zdrowotnej również od sprzedaży środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Co to oznaczało w praktyce? Jeśli do 31 grudnia 2024 roku sprzedałeś/aś środek trwały, np. samochód firmowy, to przychód uzyskany z tej sprzedaży podlegał ujęciu w parametrze dochodu przy wyliczeniu składki zdrowotnej.
Ustawodawca jednak wprowadził pewne uproszczenia, które dla niektórych przedsiębiorców były korzystne. Jeśli miała miejsce sprzedaż środków trwałych, które amortyzowane były przed 1 stycznia 2022 roku, wówczas suma odpisów dokonana do 31 grudnia 2021 roku dla tego środka trwałego pomniejszała przychód ze sprzedaży na gruncie składki zdrowotnej.
Przykład
W listopadzie 2024 roku sprzedałeś/aś pojazd, który jest środkiem trwałym za kwotę 50 000 zł. Samochód ten był amortyzowany przed 2022 rokiem. Suma odpisów do 31 grudnia 2021 roku wyniosła 30 000 zł. Jaka kwota z tej sprzedaży będzie podlegać ujęciu przy wyliczeniu składki zdrowotnej?
Przy wyliczeniu składki zdrowotnej należy ująć kwotę z tej sprzedaży w wysokości 20 000 zł (50 000 zł – 30 000 zł).
Co jednak w sytuacji, kiedy suma odpisów amortyzacyjnych dokonana przed 2022 rokiem jest wyższa niż wartość przychodu ze sprzedaży środka trwałego?
WAŻNE!
ZUS w tym zakresie zmieniał swoje stanowisko. Początkowo w piśmie z 3 sierpnia 2022 roku, sygn. WPI/200000/43/882/2022, ZUS przyjmował stanowisko, że jeśli kwota przychodu ze sprzedaży środka trwałego/ WNiP jest niższa od wartości odpisów amortyzacyjnych, to nie jest możliwe pomniejszenie przychodu ze sprzedaży o wartość większą niż kwota sprzedaży. Dla przedsiębiorców oznaczało to tyle, że sprzedaż w tym przypadku była neutralna na gruncie składki zdrowotnej.
Stanowisko to jednak zmieniło się w 2023 roku, kiedy to ZUS wskazał w piśmie z 28 lutego 2023 roku, sygn. WPI/200000/43/107/2023: „ (…) Dzięki zmianie uregulowanej w art. 35 ustawy z 9 lutego 2022 roku, w przypadku sprzedaży środków trwałych, które dla potrzeb podatku PIT były amortyzowane przed 2022 roku, przy ustalaniu – dla potrzeb składki zdrowotnej – dochodu z ich odpłatnego zbycia, dochód ten nie będzie powiększony o dokonane przed 2022 rokiem odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. […] Obniżenie dochodu o odpisy amortyzacyjne dokonane przed 1 stycznia 2022 roku od sprzedanych środków trwałych w roku 2022 będzie możliwe zarówno w przypadku, gdy wartość sprzedaży środka trwałego jest wyższa od wartości początkowej, jak i gdy wartość sprzedaży środka trwałego jest niższa niż wartość początkowa. Prawodawca nie zawęził treści normy zawartej w art. 35 ustawy o zmianie ksh do przypadku, w którym wartość sprzedaży środka trwałego jest wyższa od wartości początkowej (tj. braku straty na sprzedaży środka trwałego), a zatem norma ta znajdzie zastosowanie do obu powyższych przypadków” (…).
Zmiana stanowiska była korzystna dla tych przedsiębiorców, u których faktycznie przychód ze sprzedaży środka trwałego był niższy niż suma odpisów amortyzacyjnych odliczona przed 2022 rokiem. W takim przypadku, jeśli wychodziła strata z tytułu takiej sprzedaży, to finalnie korzystnie wpływała ona na składkę zdrowotną, bowiem zmiejszała jej wysokość.
Przykład
W listopadzie 2024 roku sprzedałeś/aś pojazd, który jest środkiem trwałym za kwotę 50 000 zł. Samochód ten był amortyzowany przed 2022 rokiem. Suma odpisów do 31 grudnia 2021 roku wyniosła 60 000 zł. Dochód za listopad bez uwzlędnienia przychodu ze sprzedaży środka trwałego i odpisów amortyzacyjnych naliczonych do 31 grudnia 2021 roku – wyniósł 30 000 zł. Ile będzie wynosić dochód przy wyliczaniu składki zdrowotnej za grudzień?
Przy wyliczeniu składki zdrowotnej należy ująć następujące wartości:
- Dochód z działalności 30 000 zł (bez sprzedaży środka trwałego i związanych z nim odpisów amortyzacyjnych sprzed 2022 roku)
- Przychód ze sprzedaży środka trwałego 50 000 zł
- Odpisy amortyzacyjne związane ze sprzedanym środkiem trwałym zaliczone do kosztów przed 2022 rokiem 60 000 zł
Podstawa składki zdrowotnej: 30 000 zł + (50 000 zł – 60 000 zł) = 30 000 zł – 10 000 zł = 20 000 zł. Zatem strata w wyniku sprzedaży środka trwałego pomniejsza podstawę wyliczenia składki zdrowotnej.
Wyłączenie ze składki zdrowotnej przychodów ze sprzedaży środków trwałych – zmiany od stycznia 2025
Od początku 2025 roku obowiązują nowe przepisy, które mają na celu odciążenie finansowe prowadzących działalność gospodarczą w zakresie składki zdrowotnej. Jedną z najważniejszych zmian jest wyłączenie ze składki zdrowotnej przychodów ze sprzedaży środków trwałych.
Zgodnie z art. 81 ust. 2zd ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, od 1 stycznia 2025 roku przy wyliczaniu dochodu dla celów składki zdrowotnej nie ujmuje się przychodów ze sprzedaży środków trwałych oraz WNiP, jak również nie ujmuje się niezamortyzowanej wartości danego składnika majątku.
Przykład
W styczniu 2025 roku sprzedałeś/aś pojazd, który jest środkiem trwałym za kwotę 50 000 zł. Na moment sprzedaży niezamortyzowana wartość wynosi 15 000 zł. Dochód za styczeń bez uwzlędnienia przychodu ze sprzedadaży środka trwałego i niezamortyzowanej części środka trwałego wyniósł 30 000 zł. Ile będzie wynosić dochód przy wyliczaniu składki zdrowotnej za luty?
Dochód, jaki należy przyjąć do wyliczenia składki zdrowotnej to 30 000 zł. Zatem nie uwzględnia się w nim przychodu ze sprzedaży środka trwałego oraz niezamortyzowanej części tego środka trwałego.
WAŻNE!
Ustawodawca wyszedł naprzeciw przedsiębiorcom i umożliwił doliczenie przychodu ze sprzedaży środków trwałych i WNiP oraz niezamortyzowanej wartości przy wyliczeniu składki zdrowotnej. Możliwe jest to dopiero jednak w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej.
Art. 81 ust. 2ze ustawy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:
Osoba, o której mowa w ust. 2, może uwzględnić osiągnięte przychody, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 i 19 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, i poniesione koszty uzyskania tych przychodów, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, w rocznej podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przychody i koszty, o których mowa w zdaniu pierwszym, wykazywane są w dokumencie rozliczeniowym, o którym mowa w ust. 2k, wraz z oświadczeniem o uwzględnieniu tych przychodów i kosztów w rocznej podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Oznacza to, że jeśli sprzedaż będzie miała miejsce w 2025 roku, wówczas:
- doliczenie przychodu ze sprzedaży środka trwałego,
- odliczenie niezamortyzowanej części środka trwałego,
- odpisy amortyzacyjne ujęte w kosztach przed styczniem 2022 roku
– będą mogły zostać ujęte dopiero w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej za 2025 rok, które będzie mieć miejsce w deklaracji ZUS DRA za kwiecień 2026 roku.
Kiedy doliczenie przychodów ze sprzedaży środków trwałych jest korzystne dla przedsiębiorcy?
Warto jednak zwrócić uwagę na to, że możliwe jest doliczenie przychodów ze sprzedaży środka trwałego/ WNiP do podstawy wyliczenia składki zdrowotnej. I choć może wydawać się to niedorzeczne, tak w przypadku niektórych przedsiębiorców będzie to korzystne.
Odpowiadając na pytanie, kiedy doliczenie przychodów ze sprzedaży środka trwałego/ WNiP będzie korzystne?
- Przychód ze sprzedaży środka trwałego jest niższy niż suma odpisów amortyzacyjnych naliczonych przed 2022 rokiem.
- Przychód ze sprzedaży środka trwałego/ WNiP jest niższy niż suma niezamortyzowanej części środka trwałego.
- Przychód ze sprzedaży środka trwałego/ WNiP jest niższy niż suma niezamortyzowanej części środka trwałego oraz suma odpisów amortyzacyjnych naliczonych przed 2022 rokiem.
W powyższych przypadkach można powiedzieć wprost – opłaca się ująć przychód ze sprzedaży środka trwałego. Zaprezentujemy to na poniższych przykładach.
Przykład
Sprzedałeś/ aś w 2025 roku środek trwały za 50 000 zł. Na moment sprzedaży środek trwały jest w pełni zamortyzowany. Suma odpisów ujętych w kosztach do 31 grudnia 2021 roku wyniosła 80 000 zł. Uzyskane z działalności:
- przychody za 2025 rok ze sprzedaży towarów wynoszą 200 000 zł,
- koszty uzyskania przychodu za 2025 rok wynoszą 50 000 zł (w tym ujęte są już opłacone w 2025 roku składki społeczne, które były zaliczone do kosztów)
-w kwotach tych nie jest ujęty przychód ze sprzedaży środka trwałego.
Wpłacona składka za 2025 rok na podatku liniowym wyniosła 7 350 zł. Czy rozliczenie przychodu ze sprzedaży środka trwałego będzie korzystne?
Doliczając przychód ze sprzedaży środka trwałego podstawa składki zdrowotnej za 2025 rok będzie liczona zgodnie z wzorem:
(przychód – koszty uzyskania przychodu) + (przychód ze sprzedaży środka trwałego – odpisy amortyzacyjne ujęte w kosztach do 31 grudnia 2021 roku)
Podstawa składki zdrowotnej: (200 000 zł – 50 000 zł) + (50 000 zł – 80 000 zł) = 150 000 zł – 30 000 zł = 120 000 zł
Należna składka zdrowotna za 2025 rok: 120 000 zł * 4,9% = 5 880 zł
Oszczędność 1 470 zł (7 350 zł – 5 880 zł), zatem doliczenie przychodu ze sprzedaży środka trwałego w rocznym rozliczeniu będzie opłacalne.
Przykład
Sprzedałeś/ aś w 2025 roku środek trwały za 50 000 zł. Został on zakupiony w 2023 roku. Na moment sprzedaży niezamortyzowana wartość wynosi 60 000 zł. Uzyskane z działalności:
- przychody za 2025 rok ze sprzedaży towarów wynoszą 200 000 zł,
- koszty uzyskania przychodu za 2025 rok wynoszą 50 000 zł (w tym ujęte są już opłacone w 2025 roku składki społeczne, które były zaliczone do kosztów)
-w kwotach tych nie jest ujęty przychód ze sprzedaży środka trwałego.
Wpłacona składka za 2025 rok na podatku liniowym wyniosła 7 350 zł. Czy rozliczenie przychodu ze sprzedaży środka trwałego będzie korzystne?
Doliczając przychód ze sprzedaży środka trwałego podstawa składki zdrowotnej za 2025 rok będzie liczona zgodnie z wzorem:
(przychód – koszty uzyskania przychodu) + (przychód ze sprzedaży środka trwałego – niezamortyzowana wartość środka trwałego na moment sprzedaży)
Podstawa składki zdrowotnej: (200 000 zł – 50 000 zł) + (50 000 zł – 60 000 zł) = 150 000 zł – 10 000 zł = 120 000 zł
Należna składka zdrowotna za 2025 rok: 140 000 zł * 4,9% = 6 860 zł
Oszczędność 490 zł (7 350 zł – 6 860 zł), zatem doliczenie przychodu ze sprzedaży środka trwałego w rocznym rozliczeniu będzie opłacalne.
Przykład
Sprzedałeś/ aś w 2025 roku środek trwały za 100 000 zł. Na moment sprzedaży niezamortyzowana wartość wynosi 10 000 zł. Odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodu do 31 grudnia 2024 roku wynoszą 120 000 zł. Uzyskane z działalności:
- przychody za 2025 rok ze sprzedaży towarów wynoszą 200 000 zł,
- koszty uzyskania przychodu za 2025 rok wynoszą 50 000 zł (w tym ujęte są już opłacone w 2025 roku składki społeczne, które były zaliczone do kosztów)
-w kwotach tych nie jest ujęty przychód ze sprzedaży środka trwałego.
Wpłacona składka za 2025 rok na podatku liniowym wyniosła 7 350 zł. Czy rozliczenie przychodu ze sprzedaży środka trwałego będzie korzystne?
Doliczając przychód ze sprzedaży środka trwałego podstawa składki zdrowotnej za 2025 rok będzie liczona zgodnie z wzorem:
(przychód – koszty uzyskania przychodu) + (przychód ze sprzedaży środka trwałego – niezamortyzowana wartość środka trwałego na moment sprzedaży – odpisy amortyzacyjne ujęte w kosztach do 31 grudnia 2021 roku)
Podstawa składki zdrowotnej: (200 000 zł – 50 000 zł) + (100 000 zł – 10 000 zł – 120 000 zł) = 150 000 zł – 30 000 zł = 120 000 zł
Należna składka zdrowotna za 2025 rok: 120 000 zł * 4,9% = 5 880 zł
Oszczędność 1 470 zł (7 350 zł – 5 880 zł), zatem doliczenie przychodu ze sprzedaży środka trwałego w rocznym rozliczeniu będzie opłacalne.
